جوش لب به لب یکی از ساده ترین و متنوع ترین نوع اتصالات جوش است. جوش لب به لب را می توان با لحیم کاری روی قطعات مسی نیز انجام داد. این جوش بین دو صفحه انجام می شود تا در محل اتصال پیوستگی ایجاد کند. اتصال به سادگی با قرار دادن دو سر قطعات فلزی کنار هم و سپس جوشکاری در امتداد اتصال به وجود می آید.
جوش لب به لب رایج ترین روش برای اتصال لوله ها به هم، اتصالات، فلنج ها، شیرها و سایر تجهیزات است. این روش جوشکاری در شرایطی که کیفیت جوش مورد نظر است و جوش با اشعه ایکس از نظر فنی باید مورد بررسی قرار گیرد به طور گسترده استفاده می شود.
نکته مهم این است که در جوش لب به لب، سطوح قطعات کاری که به هم متصل می شوند در یک صفحه قرار دارند و فلز جوش روی سطوح باقی می ماند. بنابراین، قطعات کار تقریبا موازی هستند و بر خلاف اتصالات پوششی (لب روی هم) روی هم قرار نمی گیرند.
در جوش لب به لب برای اطمینان از اینکه حداکثر استحکام جوش حاصل می شود، باید به جزئیات توجه زیادی کرد. عدم آماده سازی مناسب لبه ها ممکن است منجر به تولید جوش های معیوب شود، در حالی که استفاده صحیح از الکترود مانع از آن می شود.
در این مرحله دو اصطلاح مربوط به آماده سازی جوش لب به لب نیاز به توضیح دارد. عبارتند از:
پاشنه پخ، پیشانی یا ضخامت ریشه (Root Face): بخشی از لبه جوش که شیب دار نشده است.
فاصله ریشه (Root Gap): فاصله بین پیشانی های ریشه دو قطعه ای که به هم اتصال می یابند.
انواع مختلفی از جوش های لب به لب رایج هستند و کاربرد آنها برای ضخامت های مختلف فولاد به شرح زیر است:
جوش لب به لب تخت
لبه ها آماده نشده اند، اما کمی از هم فاصله دارند تا اجازه دهد ماده مذاب وارد ضخامت فولاد شود. مناسب برای صفحات تا ضخامت 6 میلی متر.
جوش جناغی (V شکل) یک طرفه
این نوع جوش معمولا برای صفحات تا ضخامت 16 میلی متر و در فلزات با ضخامت بیشتر که فقط از یک طرف دسترسی وجود دارد استفاده می شود.
جوش جناغی (V شکل) دو طرفه
روی صفحه با ضخامت 12 میلیمتر و بیشتر، زمانی که جوشکاری از هر دو طرف قابل اجرا باشد استفاده می شود. این نوع جوش نسبت به جوش جناغی یک طرفه روی همان ضخامت فولاد امکان جوشکاری سریع تر و صرفه جویی بیشتری در الکترود دارد و همچنین تمایل کمتری به اعوجاج دارد زیرا انقباض جوش می تواند متوازن باشد.
جوش لب به لب با مواد پشت بند
هنگامی که در جوش های لب به لب تخت یا جناغی یک طرفه امکان جوش دادن از هر دو طرف نباشد، برای اطمینان از ذوب کامل، استفاده از میله پشت بند مطلوب است.
جوش لب به لب U شکل یک طرفه
در صفحات ضخیم به عنوان جایگزینی برای اتصال جناغی یک طرفه استفاده می شود. مزیت این شیوه در سرعت جوشکاری است. نسبت به اتصال جناغی یک طرفه به فلز جوش کمتری نیاز دارد. انقباض کمتری وجود دارد و بنابراین، تمایل به اعوجاج کمتر می شود. آماده سازی نسبت به جناغی گران تر است زیرا به ماشین کاری نیاز دارد. این نوع اتصال برای مواد با ضخامت بیش از 40 میلی متر مناسب است.
جوش لب به لب U شکل دو طرفه
در صفحه ضخیم که از هر دو طرف برای جوشکاری قابل دسترسی است مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع اتصال برای یک ضخامت معین سریع تر است، به فلز جوش کمتری نیاز دارد و نسبت به اتصال U شکل باعث اعوجاج کم تری می شود.
جوش لب به لب افقی
بخش پایینی در این حالت تقریبا تا 15 درجه و عضو بالایی 45 درجه شیب دار شده است، زاویه پخ (زاویه شیار) 60 درجه ایجاد می شود. این نوع جوش یک برآمدگی روی عضو پایینی ایجاد می کند که تمایل دارد فلز مذاب را حفظ کند.
نکات عمومی در مورد جوش لب به لب
- اولین پاس در یک جوش لب به لب باید با الکترود با قطر کمتر از 4 میلی متر انجام شود.
- لازم است شکاف ریشه را با خال جوش زدن در فاصله دو لب یا به روش های دیگر حفظ کنید، زیرا در حین جوشکاری تمایل به بسته شدن دارد.
- همه جوش های جناغی (V شکل) یک طرفه، U شکل یک طرفه و تخت باید دارای پشت بندی در قسمت زیرین اتصال باشند، در غیر این صورت ممکن است 50 درصد از تنش کاری مجاز اتصال کسر شود.
- قبل از ادامه کار در قسمت زیرین جوش، لازم است این قسمت از اتصال پشت برداری یا سنگ زنی شود.
- جوش های لب به لب باید تا حد معینی با جوش سرریز شود تا از سطحِ صفحه بالاتر بیاید. با این حال، باید از تقویت بیش از حد اجتناب کرد.
- در جوش های لب به لب چند پاسه، لازم است قبل از شروع پاس بعدی تمام سرباره ها (تفاله) و فلزات اضافه جوش برداشته شود. این امر مخصوصا در اولین پاس مهم است، زیرا معمولا گوشه های تیزی ایجاد می کند که در پاس های بعدی راهی به آن وجود ندارد. الکترودهای بزرگتر از 4 میلی متر معمولا برای جوش های لب به لب عمودی یا بالای سر استفاده نمی شوند.
جوش لب به لب چندین مزیت دارد، از جمله:
- استحکام بالا با ذوب کامل
- ماشین کاری آسان
- کنترل اعوجاج
- بازرسی آسان
معایب جوش لب به لب:
- هندسه جوشکاری می تواند کاربردها را محدود کند
- ممکن است نیاز به تثبیت و پشت بندی داشته باشد
- حساس به شرایط سطح تماس
